Bệnh Niu-Cat-Xơn thực chất đó là bệnh dịch tả gà và bà con nông dân thường gọi là bệnh gà rù. Bệnh Niu-cat-xơn là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất ở gà bởi tính nguy hại do bệnh gây ra: tỷ lệ chết rất cao, làm giảm năng suất thịt, trứng …. Trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về Bệnh Niu-cát-xơn và cách phòng trị bệnh này cho gà?
Bệnh Niu – cat – xơn
Bệnh Niu-Cat-Xơn là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất ở gà bởi tính nguy hại do bệnh gây ra:bệnh thường xảy ra quanh năm, đặc biệt là lúc giao mùa. Bệnh lây lan rất nhanh qua mọi con đường, ở mọi lứa tuổi nên dễ phát sinh thành ổ dịch lớn. Tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ chết cao gây thiệt hại rất lớn về kinh tế. Nhằm giúp bà con chăn nuôi sớm nhận biết và phân biệt bệnh Niu-cát-xơn để chủ động phòng, trị bệnh có hiệu quả.
Dịch tễ Bệnh Niu-cát-xơn
- Bệnh xảy ra quanh năm không phụ thuộc vào mùa, khí hậu, thời tiết: Tuy nhiên, bệnh thường phát ra chủ yếu vào mùa đông và mùa xuân ở miền Bắc nước ta.
- Quá trình nhiễm virut xảy ra bằng nhiều cách : Trực tiếp hoặc gián tiếp qua đường miệng, đường hô hấp, qua giao phối, qua vết thương…
- Bệnh chỉ truyền ngang (tức là từ gà sang gà) chứ không truyền dọc (tức là không truyền từ trong trứng).
Triệu chứng lâm sàng của bệnh Niu-Cát-xơn
Triệu chứng của bệnh Niu – cat – xơn được biểu hiện ở 5 thể khác nhau, nhưng chúng tôi tập hợp vào 3 thể ngắn gọn như sau:
a/ Thể cấp tính (dạng phát nhanh).
Thời gian ủ bệnh ngắn: 3-5 ngày, ít kéo dài hơn.
Gà bỏ ăn, ủ rũ nhanh chóng (rù),buồn ngủ, tiêu chảy mạnh, mào tím tái, thở khò khè kèm theo hen hoặc loặc xoặc. Chúng nằm tụm đống hoặc đứng lẻ loi, rụt cổ, xù lông.
Gà chảy nước dãi, đôi khi kéo thành sợi, có lúc thấy viêm mọng mí mắt; diều bị chướng hơi, thức ăn không tiêu.
Vạch hậu môn thấy xung quanh lỗ huyệt bẩn do nhiều phân xanh, trắng bám dính. Hậu môn bao giờ cũng bị viêm xuất huyết (viêm đỏ).
Đối với gà đẻ, chỉ sau 1-2 ngày bị bệnh thì năng suất trứng giảm rõ rệt, nhiều trứng có hình dạng không bình thường, vỏ mềm, dễ vỡ, kích thước nhỏ…
Thể trạng gà xấu đi nhanh chóng và chết cũng rất nhanh .
b/ Thể dưới cấp(dạng phát trung bình).
*.Các triệu chứng đường hô hấp .
Gà bị viêm mũi, viêm thanh khí quản .
Nước dãi, nước mũi chảy dàn dụa, diều chứa đầy hơi hoặc thức ăn không tiêu.
Gà khó thở và mỏ bám mở để hít khí hoặc dướn dài,dướn cao cổ để hít khí .
Tiếng ho hen “loặc xoặc” phát ra liên tục kèm theo tiếng rít mạnh, đôi khi phát ra tiếng “toóc”. Triệu chứng ho hen khi bị Niu-Cat-xon ở thể trung bình này rất điển hình, song đáng tiếc là trong thực tế có đa số cán bộ kỹ thuật lại không mấy chú trọng và luôn nhầm tưởng đó là bệnh hô hấp truyền nhiễm mãn tính CRD.
Các biểu hiện thần kinh:
Gà bị liệt hoặc bán liệt cánh chân. Nhiều trường hợp 1 trong 2 cánh xã xuống tận đất .
Nhiều gà đứng lẻ loi, rụt cổ, chảy nước dãi hoặc nằm tụm đống kêu khác lạ, khi xua đuổi chúng có những chuyển động theo kiểu động kinh.
Gà bị ngoẹo đầu ngoẹo cổ hoặc về bên trái, hoặc về bên phải , hoặc sát xuống bụng hoặc vắt ra sau lưng, co dật từng nhóm cơ, nhất là vùng cổ.
Một số gà bị chết sau 4-10 ngày phát bệnh, một số khác dần dần hồi phục, khoẻ trở lại bình thường nhưng mang mầm bệnh hàng năm trời. Trong số những con khoẻ lại thấy một số bị đi cà nhắc, có con bị ngoẹo cổ, bại cánh, bại chân một thời gian khá dài (trên dưới 1 tháng) thành tật nhưng đa số bình phục .
*.Các biểu hiện về đường tiêu hoá :
Gà ốm kém ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn, gầy sút nhanh.
Vì thức ăn không tiêu nên diều, ruột chứa nhiều hơi.
Gà đi tiêu chảy nước, phân xanh nên chuồng ẩm ướt.
Tỷ lệ chết ở thể dưới cấp dao động từ 20-60%.
c/ Thể không điển hình, thể phát chậm(Niu-cat-xon không điển hình).
Đây là những trường hợp bệnh Niu – cat-xon xảy ra ở những đàn gà đã được tiêm chủng vacxin. Tức là bệnh xảy ra ở những đàn gà mà đáp ứng miễn dịch chưa đầy đủ, chưa đạt yêu cầu hoặc do nhiễm bởi 1 chủng virus có độc lực gây bệnh yếu. Ở thể này gà có biểu hiện như sau:
- Trong khi đàn gà vẫn đang ăn uống bình thường thì thấy một số gà kém ăn một chút rồi từ từ bỏ ăn. Chúng gầy, khô, lông kém mượt; da chân, da mỏ kém bóng .
- Gà bị ỉa chảy phân xanh hoặc xanh vàng trắng .
- Đàn gà có nhiều con ho hen “loặc xoặc” hoặc sặc khoẹt rất giống như bệnh hô hấp truyền nhiễm CRD, tiếng toóc ít khi có, lỗ huyệt (hậu môn) ẩm ướt, bết dính phân xanh trắng.
- Số gà có biểu hiện như trên tăng dần qua mỗi ngày.
- Trong khi đàn gà vẫn tiếp tục ăn uống, đi lại bình thường thì đêm nào cũng có một số gà chết, chúng chết rải rác, lác đác và có xu hướng tăng dần.
- Đối với gà đẻ, sản lượng trứng lúc đầu không thấy giảm nhưng có nhiều trứng dị hình, trứng đẻ ra vỏ mềm, dễ vỡ, kích thước nhỏ, màu trứng thay đổi. Sau khoảng 10-15 ngày thì sản lượng trứng mới bắt đầu giảm và cũng giảm từ từ .
Cách xử lý và điều trị bệnh:
Bước 1 : Dùng ngay vacxin Lasota, hoặc H1 để tăng cường miễn dịch chống Niu-cát-xơn .
Đối với gà dưới 20 ngày tuổi :
Chưa dùng Lasota hoặc IB + ND lần nào và chưa tiếp xúc với đàn gà bệnh thì chúng ta phải nhỏ vacxin Lasota hoặc IB + ND rồi nhanh chóng chuyển đi nơi khác an toàn để tiếp tục nuôi. Nếu đàn gà đã có tiếp xúc với mầm bệnh thì tốt nhất là không dùng vacxin mà nên tiêu huỷ cả đàn.
Đã dùng 1-2 lần Lasota hoặc V4 thì dùng ngay loại vacxin đó để nhỏ mắt, mũi, mồm; sau từ 7-10 ngày thì cho uống nhắc lại hoặc tiêm vacxin Niu-cat-xon H1 dưới da cánh.
Đối với gà trên 30 ngày tuổi :
Nếu đã dùng 1-2 lần Lasota hoặc IB + ND thì tiêm vacxin Niu – Cát-Xơn H1 dưới da cánh ngay lập tức.
Nếu gà chưa tiêm hoặc vừa mới tiêm vacxin Niu – Cát-Xơn H1 thì tiêm lại ngay càng sớm càng tốt.
Bước 2 : Cho 100kg gà uống thuốc theo một trong những cách như sau:
Cách 1 :
T. Cúm gia súc : 20g
T.Colivit : 20 g
Super-Vitamin : 20g
Thuốc pha vào 15-20lit nước cho gà uống ngày đêm và dùng liên tục 3-4 ngày .
Cách 2:
T.Cúm gia súc : 20g
T.Avimycin : 20g
Doxyvit Thái : 20g
Thuốc pha vào 15-20lit nước cho gà uống ngày đêm và dùng liên tục 4-5 ngày .
Cách 3:
T.Cúm gia súc: 20g
T.Umgiaca : 20g
Super-Vitamin : 20g
Thuốc pha vào 15-20lit nước cho gà uống ngày đêm và dùng liên tục 4 ngày .
Chú ý :
- Phải che chắn chuồng ấm áp về mùa đông, thông thoáng tốt vào mùa hè, nền chuồng phải khô, thức ăn phải mới, đủ chất dinh dưỡng …
- Phải thực hiện đầy đủ 2 bước như đã nói ở trên. Trừ những đàn gà quá bé hoặc chưa được miễn dịch cơ sở Lasota 1-2 lần, nếu thực hiện đúng cách đã hướng dẫn như đã nêu ở trên thì chúng ta có thể cứu được trên 80-85% số gà bệnh.
