Tiếng lóng trong đá gà – Những tiếng “lóng” mà chúng tôi kể ra dưới đây là những tiếng được dùng phổ thông trong giới nuôi gà cả ba miền giang sơn . Còn có những tiếng “lóng” địa phương do không tầm thường sâu mênh mông nên chúng tôi không thuyết trình ra đây.
Những tiếng lóng trong đá gà mà các sư kê cần tham khảo
ÁP THỔ
Đây là một thế đá của gà tàn ác : dùng cần cổ mạnh mẽ của mình gác lên cần cổ kẻ thù , đè mạnh đầu xuống cho ngang tầm đá, rồi đá thốc lên cho gãy cần hay niểng cần, nếu bị trúng đòn, gà kia sẽ chịu không thấu
BỒNG NƯỚC
Còn gọi là “làm nước” hay “cho nước”. Đá chấm dứt một hiệp (còn gọi là một nhang) chủ gà được quyền ôm gà ra ngoài để “làm nước” cho gà được tươi tỉnh mà đủ sức đá hiệp sau. Đây là một nghệ thuật gia truyền, không ai ngớ ngẩn gì chỉ vẽ cho nhau. Gà đá kết thúc mệt bất tỉnh nhân sự ngư thế màgặp gỡ người làm nước giỏi, chỉ cần 5 phút sau gà hồi sức rất nhanh. Chuyên viên làm nước lúc nào cũng đem sẫn một hộp đồ nghề gồm có kim chỉ, củ nghệ già, xị rượu đế, ít lá trầu, ít lá ngải cứu , dao, kéo và một gói cơm nguội. Hễ gà bị yêu quý ở đâu thì họ có cách “xử lý” đến đó : như rách nát da, tét mồng, rớt mỏ thì dùng kim chỉ may vá lại. Sau đó phun rượu tắm sơ rồi vỗ hen; cho ăn chút cơm …
GÀ CÁ SẤU
Gà có giọng gáy như bị nghẹt họng, gáy không ra hơi, không rõ ràng tiếng, nghe như tiếng cá sấu kêu “nghé ngọ, nghé ngọ”. Đây là giống gà linh, nên chọn nuôi.
CẢN GÀ
Chọn giống tốt cho “phủ” mái dòng để cho bè bạn con tốt. Từ “cản” ở đây có nghĩa là phủ mái, đạp mái để có bạn bè con tốt mà nuôi.
CÁP ĐỘ
Chọn hai con gà cân xứng về sức vóc (to nhỏ dại , cao thấp, đã ăn độ hay chưa ăn độ …) và cựa dài ngắn ra sao để bắt cặp đá với nhau.
CẦN
Cần cổ gà lợi hại như một cánh tay. Cần càng to, chắc, mạnh gà càng chịu đòn giỏi khi xáp trận.
CÓNG ĐỘ
Gà nuôi lâu ngày không có dịp để xổ, đá nên khi ra trường trông bộ dạng lóng ngóng, đòn thế không ra gì. Gà này cần được nuôi lại đúng nguyên lý bắt đầu dùng được.
GÀ CÚP
Gà đuôi còi cọc, cụt ngủn do bẩm sinh như vậy. kém thì có tật có tài, nhưng cũng nên xổ thử nhiều lần xem sao. thông dụng gà cụt đuôi khi đá ưa téngược ra sau, vì thế không đứng vững.
MAU CỰA
Gà con tơ mà cựa đã lú dài.
GÀ CỰA
Giống gà nòi có cựa dài tối đa đến bốn năm phân. Mình gà nhiều lông như gà tàu, chân bé dại , nặng nề tối đa 4 ký. Tài nghề của gà cựa lợi hại ở bộ cựa, có thể đâm chết tươi đối thủ , nếu trúng chỗ hiểm.- Tổng hợp những tiếng lóng trong đá gà
CHẠNG GÀ
Gà nòi có 4 chạng : ngoại chạng, chạng nhất, chạng nhì, chạng ba. Chạng ngoại hạng nặng trên 5 ký. Chạng nhất trên 4 ký. Chạng nhì nặng trĩu trên 3 ký. Chạng 3 nặng nề từ 3 ký trở xuống. Như vậy chạng có nghĩa là vóc dáng của con gà to bé dại ra sao, căn cứ vào đó mà sắp hạng. Ngày nay phần nhiều dân chơi gà thích nuôi gà chạng ba, vì dễ tìm gà đồng chạng mà cáp độ.
CHẠY LỒNG
Dùng hai cái bội đan lỗ nhỏ dại bằng khu chén để gà đút đầu qua không lọt. Bội bé dại giam cầm một gà. Bội lớn úp bên ngoài sao cho khoảng cách giữa hai vách bội cách nhau ít lắm cũng 7 phân để hai gà không xói mổ được nhau. Con gà kia thả rong bên ngoài. Thế là hai gà con trong con ngoài chạy vòng vòng thông dụng quanh bội hầm hè cự nhau. Cách tập luyện này làm cho gà bền sức. Nên cho chạy lồng buổi sáng sủa, vài ngày chạy một lần tối đa một giờ. Lần sau đổi con ngoài vô trong, con trong ra ngoài.
CHỒNG CỰA
Dùng vỏ cựa thật của con gà đã chết (lựa cựa dài và tốt), hoặc cựa giả bằng thép, chồng lên cựa gà sống cho cặp cựa dài thêm để đâm “cho ngọt”. Cách đá này mau ăn thua, nhưng phản nghệ thuật, lại tàn ác đức không nên dùng. Nghệ nhân chân chính không nên dùng cách này.
DẦM CẲNG
Ngâm cẳng gà vào nước thuốc để cẳng được săn chắc, gân guốc. Thuốc này có thể mua tại các hiệu thuốc bắc, hay xin toa các ổng thầy dạy võ thiếu Lâm. Có thể tự mình pha chế theo công thức : nước tiểu trẻ trai, một ít phèn chua, củ nghệ thật già đâm nhỏ dại , một ít muối hột ngâm trong cái khạp nhỏ tuổi để dùng dần. Mỗi lần dùng múc ra vào lon sữa bò đổ vào một cái siêu, cho gà đứng vào sao cho ngập đến gối là được. Nên giữ cho gà đứng yên khoảng nửa giờ. Một tuần ngâm một hai lần càng tốt. Sau khi ngâm nên đem gà ra ngoài rửa tinh khiết cẳng.
VÔ DĨA
Còn gọi là vô vĩa. Đẫy là một thế đá. Gà chui vào cánh của đối thủ vừa để né đòn, vừa để nghỉ sức. Khi đơn giản và dễ dàng thì ngóc đầu lên khỏi nách cánh để ngoạm vào cần kẻ thù làm điểm tựa, rồi tung chân lên đá vào ức, vào bầu diều. Thế đá này rất độc có khi làm gãy cánh kẻ thù . Thế này có hai cách là vĩa tối và vĩa sáng . Vĩa tối là chui lòn vào cánh địch thủ để gắp mổ lườn, nách, đùi tình địch. Vĩa sáng là cách vừa trình hày ở trên. Có lẽ gọi là dĩa thì đúng hơn, vì hai gà cứ xoay tròn với nhau như vòng tròn mặt dĩa vậy.
ĐÁ SỎ
Gắp mồng đối thủ làm điểm tựa rồi tung đòn (thường song phi) đá vào yết hầu, vào hàm dưới, hoặc vào cần cổ. Nếu trúng đòn đau gà kia sẽ la toáng lên và bỏ chạy. Gà cựa mà đá đòn này, nếu trúng đòn, đối phương không chết cũng bị đui.
ĐÒN NẠP
Đá mạnh vào địch thủ bằng những cú song phi, cú nào cú nấy rất đích đáng.
GÀ ĐÒN
Gà Đòn có những đặc điểm khác hẳn với gà Cựa. Gà Đòn vóc dáng cao to, thân hình chắc nịch , ít lông nhất là phần cổ và đùi; chân to cao, cựa ngắn và tà đầu. Khi đá gà Đòn chủ công dùng sức.
ĐỘ TIỀN
Chi những cái vảy tròn, no đầy, đóng một hàng từ góc ngón nội lên đến mí cựa. Gà nào vảy độ tiền đóng không tới mí cựa là gà đá thua nhiều hơn thắng, nên loại trừ đừng nuôi tốn lúa.
ĐỘC CƯỚC
Gà đá từng cái một, khi chân này, khi chân khác, nhưng đá cú nào cứng rắn cú nấy.
ĐỘC LONG
Đúng ra phải gọi là “độc nhãn long”. Gà chỉ có một mắt do bẩm sinh mà có. Đây là loại gà tàn ác .
ĐOẢN THIỆT
Gà lưỡi ngắn bẩm sinh, tưởng chừng không có lưỡi. Có nơi gọi là gà “lưỡi rùa”. Đây là giống gà linh, hiếm thấy. Trong sách “Kinh Kê” nói rằng gà này khi gáy miệng nó rất thúi.
ĐỨNG KHUYA
Đây là giống gà cường bạo , lì đòn, đá cả buổi gần kiệt sức mà vẫn không chịu chạy. Nên chọn mái này mà nuôi.
GÀ GÂN
Gà có thân hình chắc nịch , thịt săn chắc, chân khỏe, khở, gân guốc: Gà này đá đòn rất đau.
GÃY CẦN
Bị đá đồn mạnh làm trẹo khớp xương cổ. Nếu nhẹ, sau khi xoa bóp có thể đủ sức đá lại. Nhưng nếu nặng đòn thì lăn quay ra đít giãy đành đạch như sắp chết rồi thua luôn. Gà Cựa đâm trúng cần, bị chết tức khắc.
GHIM
Hai xương nhô cao nằm sát hậu môn (phía dưới phao câu). Hai ghim này phải cao bằng nhau mới tốt. Hễ một cái cao một cái thấp là số gà bị đui.
HANG CUA
Hai chỗ hóp vào ở hai bên cuối cần cổ ngang với vai gà gọi là “hang cua”. Đây là chỗ hiểm nhất, nếu bị cựa đâm trúng vào thì gà nắm chắc phần thua, có khi chết ngay. Nên chọn con nào có hang cua nhỏ dại mà nuôi. Gà nào hang cua bát ngát thải trừ đừng tiếc.
HỔ TRẢO
Một hay nhiều vảy ở ngón chân (ngón Chúa càng tốt) nổi lên vài chấm nhỏ li ti màu đen hoặc hồng. Dù là gà Đòn hay gà Cựa có vảy này đều là gà tàn tệ cả.
HỔ ĐẦU
Một cái dặm nhỏ dại ở đầu ngón Chúa. Gà tàn nhẫn hiếm thấy.
HỒI MÃ THƯƠNG
Đang đá, giả thua bỏ chạy quanh bồ, gà kia rượt theo bén gót. tự dưng con bỏ chạy quay lại đá tiếp bên cạnh đó địch chủ không phòng bị. Gà này tốt nên chọn nuôi.
KÉ GÀ
Khi đá gà xoàng xĩnh bị yêu dấu tích như rách da hoặc cựa đâm sâu vào thịt. Nếu không rửa vết thương và xức thuốc thì chỗ đó khi lành sẽ nổi lên những mục như mụn cóc. Một là chích thuốc trụ sinh, hai là mổ ra nặn “cùi” rồi xức thuốc cho mau lành.
